De Yule Cat: IJslands griezeligste kerstttraditie (en waarom je toch blij bent met die sokken)

Nog één kerstverhaal dan, om het af te leren. Voor je het weet zitten we alweer in het nieuwe jaar. Kerst draait bij ons om gezelligheid, kerstbomen en misschien een beetje te veel eten. Maar in IJsland? Daar loert een monsterlijke kat rond die je opeet als je geen nieuwe kleren hebt gekregen. Welkom bij de Jólakötturinn, oftewel de Yule Cat, het meest bizarre kerstverhaal ever...

Een kat zo groot als een huis

Vergeet die lieve poes op de kerstkaart. De Yule Cat is een gigantisch, pikzwart beest met gloeiende ogen dat volgens IJslandse folklore door het besneeuwde landschap zwerft tijdens de kerstperiode. Hij gluurt door ramen naar binnen om te checken of iedereen wel nieuwe kleren heeft gekregen. Heb je niks nieuws aan? Dan word je zijn kerstdiner. Klinkt heftig? Dat is het ook. Maar er zit een logica achter die eigenlijk best slim is.

De echte reden achter het verhaal

De legende van de Yule Cat gaat terug tot de 19e eeuw en was oorspronkelijk bedoeld om landarbeiders te motiveren. In de herfst moest alle wol worden gesponnen en verwerkt voordat de winter inviel. Wie meewerkte, kreeg als beloning nieuwe kleding. Wie dat niet deed? Die moest maar hopen dat de Yule Cat hem niet zou vinden.

Slimme ouders ontdekten al snel dat dit verhaal ook werkte om kinderen hun klusjes te laten doen. Want ja, die nieuwe sokken worden een stuk aantrekkelijker als het alternatief is dat je wordt opgegeten door een reusachtige kat.

Hij is niet alleen

De Yule Cat heeft ook een familie, en die is minstens zo bijzonder. Hij is het huisdier van Grýla, een trol-achtige reusin die stoute kinderen kookt in haar ketel. Haar man Leppalúði is te lui om iets te doen, maar hun 13 zonen, de Yule Lads, zijn een verhaal apart. Vanaf 12 december arriveert er elke dag eentje, elk met zijn eigen grap of streek. Denk aan Lepel-likker, Deurkraker en Worstpakker. Niet bepaald de gezellige kerstmannetjes die wij kennen.

Van griezelverhaal naar nationale trots

In 1932 schreef de IJslandse dichter Jóhannes úr Kötlum het gedicht 'Jólakötturinn' als onderdeel van zijn bundel 'Jólin koma' (Kerst komt eraan). Dit gedicht maakte de Yule Cat echt beroemd en gaf hem een vaste plek in de IJslandse kersttraditie. Zelfs Björk heeft het nummer in 1987 gezongen, en als Björk iets zingt, weet je dat het cultureel erfgoed is.

Tegenwoordig staat er in het centrum van Reykjavik een vijf meter hoog verlicht standbeeld van de Yule Cat. Toeristen maken selfies, kinderen kijken met grote ogen omhoog, en iedereen is stiekem toch een beetje blij met die nieuwe kersttrui.

Wat we kunnen leren van de Yule Cat

We gaan hier in Nederland vast niet ineens geloven in mensetende katten. Maar het verhaal heeft wel iets moois: het draait eigenlijk om waardering voor wat je krijgt en om het zorgen voor elkaar.

In IJsland doneren mensen nog steeds kleding aan minderbedeelden rond kerst, zodat niemand 'in de Yule Cat terecht komt'. Het is een traditie die generositeit aanmoedigt op een manier die wij best kunnen waarderen. Bovendien kijk je voortaan vast heel anders naar die kerstsokken die je van je schoonmoeder krijgt.

Zelf de Yule Cat spotten

Mocht je rond de feestdagen in IJsland zijn, dan kun je de verlichte Yule Cat bewonderen in Reykjavik, waar Austurstræti en Lækjargata samenkomen. De kerstmarkten verkopen decoraties en ornamenten met de kat erop, en in Hafnarfjörður is er zelfs een kerstdorp waar acteurs zich verkleden als de Yule Lads en Grýla. En zoals je ziet, woont er in Scheveningen ook één :) Vergeet alleen niet om iets nieuws aan te trekken. Je weet maar nooit.

💛 Benieuwd naar meer bijzondere tradities van over de hele wereld? Blijf Happlify volgen voor meer inspirerende verhalen die je dag een stukje leuker maken.